Tajne wojny służb specjalnych II RP - Robert Witak

Książka Tajne wojny służb specjalnych II RP. Działalność Ekspozytury nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego WP w latach 30. XX w. autorstwa Roberta Witaka jest pierwszym opracowaniem dotyczącym historii i zadań realizowanych przez Ekspozyturę nr 2 (19291939). Publikacja szeroko omawia między innymi przygotowanie sieci dywersyjnej na obszarze Niemiec, ZSRR i na polskim pograniczu (jej uruchomienie przewidywano jedynie w razie napaści na Polskę) oraz akcje na Zaolziu i Rusi Podkarpackiej, wynikające z potrzeby zmiany przynależności państwowej tych ziem w obliczu spodziewanego upadku Czechosłowacji, zajęcia jej przez III Rzeszę i zmiany geopolitycznego położenia Polski. Porzucono wówczas podziały między sąsiadami i nawiązano współpracę z podziemiem czechosłowackim.Autor opisuje także działania Ekspozytury mające na celu wspieranie polskości i Polonii rozproszonej po świecie (zarówno w Niemczech, jak i dalekim Charbinie), a także zachowanie tradycji i kultury polskiej. Oddzielne miejsce poświęca prometeizmowi ruchowi walczącemu o wolność dla narodów ciemiężonych przez ZSRR.Tak szeroki wachlarz zagadnień wskazuje, jak ważną komórką była Ekspozytura nr 2. Mimo skromnych środków udowodniła, że aby skutecznie działać w szybko zmieniającym się świecie, należy patrzeć w przyszłość porzucić podziały społeczne i etniczne rozbijające spójność kraju, kultywować tradycję i świadomość narodową (szczególnie wśród młodzieży).Ekspozyturę tworzyli zwykli ludzie. Część z nich została skazana na emigrację, a inni działali w SZP-ZWZ-AK, niejednokrotnie płacąc za to więzieniem lub życiem. Dlatego tak istotne jest, aby dzisiaj pokazać, jak skomplikowane były losy II RP i ludzi, którzy jej służyli.