Homo sapiens. Dzieła literackie. Edycja krytyczna. Trylogia. Tom 3 - Przybyszewski Stanisław

...Sztuka wydaje mi się inną rzeczą, niż tym czym jest dla drugich, bo ja nienawidzę opisywaczy rzeczywistości, nienawidzę niekończącego się określania mebli, piękności bohaterów i bohaterek, krótko mówiąc, nienawidzę wszelkiego przedstawiania rzeczywistości. […] Nienawidzę wszelkiej tendencji, wszelkiej harmonii, wszelkiego dobrze się mającego zadowolenia, tego wszystkiego nienawidzę: cierpienie i zrzucenie wszelkich więzów wysuwają się na czoło… ...Nie napisałem żadnego słowa, które by nie płynęło z duszy bohatera, o którym mówi książka. Nikt nie wytknie mi w żadnym wypadku, żebym robił osobiste uwagi o moich bohaterach. Ja nie przedstawiam: ja każę im cierpieć, mówić, patrzeć, nie wypowiadając się przy tym w żaden sposób. Jeżeli zdarzy się jakiś opis, to służy tylko do tego, żeby określić nastrój, w którym dany osobnik się znajduje, wtedy jednakże jest to rzecz przeżyta, w duszy bohatera przeżyta.

S. Przybyszewski, List do Alfreda Neumanna z XII 1897 r.

Ogólnopolski zespół uczonych pod kierunkiem prof. dr hab. Gabrieli Matuszek-Stec z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego przygotowuje 11-tomową krytyczną edycję Dzieł literackich Przybyszewskiego, w ramach ministerialnego „Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki”. To edycja długo wyczekiwana. Dzieła zebrane przywódcy polskiego modernizmu nigdy nie ukazały się w języku polskim (w latach 20. XX wieku takie przedsięwzięcie realizował Instytut Wydawniczy Lektor, ale śmierć pisarza je przerwała), choć Niemcy udostępnili w ośmiotomowej edycji niemieckie utwory „genialnego Polaka” w latach 90. XX wieku.

Stanisław Przybyszewski to jeden z najbardziej wyrazistych twórców modernistycznych, który zaznaczył swe miejsce w polskiej i niemieckiej literaturze. Już za życia stał się legendą – przez Strindberga nazwany „genialnym Polakiem”, w środowisku berlińskim określany mianem „króla bohemy” i „nowego Mesjasza literatury”, w Polsce uznany został za inicjatora modernistycznego zwrotu w literaturze, wielką sławą cieszył się w Rosji i krajach słowiańskich.

Edycja, która wychodzi w Wydawnictwie Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, obejmuje wszystkie utwory literackie Przybyszewskiego powstałe w języku polskim: poematy prozą, powieści, opowiadania, dramaty oraz towarzyszące tym utworom autorskie wstępy, a także inedita i drobne przekłady. W przypadku niemieckich pierwodruków przeprowadzono porównanie obu wariantów utworów, fragmenty zmienione lub opuszczone w polskich wydaniach zostały przetłumaczone na język polski i zamieszczone w aparacie krytycznym. Każdy tom zawiera rozbudowany dodatek krytyczny i obszerny wstęp historycznoliteracki, ale edycja jest przyjazna dla wszystkich czytelników, zarówno znawców, jak i zwykłych fanów literatury.