Cyd z oprac. GREG - Pierre Corneille

Cyd (1636), tragedia Pierrea Corneillea, której akcja toczy się w XI-wiecznej Hiszpanii. Szimena, córka wodza don Gormasa, i Rodryg, syn starego wodza don Diega, kochają się i wkrótce mają się pobrać. Dochodzi jednak do zwady między ojcami zakochanych -- Rodryg musi pomścić zniewagę, jakiej doznał don Diego. Zabija w pojedynku don Gormasa, przekreślając przyszłe szczęście pary kochanków. Tymczasem Maurowie oblegają Sewillę i Rodryg w zastępstwie ojca odpiera napastników. Szimena domaga się zemsty na zabójcy swego ojca, choć król rad byłby przebaczyć zwycięzcy spod Sewilli. Dziewczyna -- wbrew swym uczuciom -- pozostaje nieustępliwa. Jej honoru bronić ma w pojedynku z Rodrygiem don Sanszo, któremu w głębi serca nie życzy powodzenia. Kiedy Sanszo powraca po pojedynku, Szimena odmawia spełnienia obietnicy, że odda rękę zwycięzcy. Okazuje się jednak, że zwyciężył Rodryg, ale wspaniałomyślnie darował życie także zakochanemu w Szimenie don Sanszo. Honorowi stało się zadość. Kochankowie po rocznej żałobie połączą się węzłem małżeńskim, kiedy Cyd powróci z wojny z Maurami. Corneille niemal wszystkie najbardziej dramatyczne sytuacje usunął za kulisy. Na czoło wysunął pojedynek wewnętrzny, jaki toczą bohaterowie ze sobą i z czasem. Corneille zastąpił dawnego bohatera tragicznego, zdeterminowanego przez fatum, bohaterem obdarzonym wolnością i intelektualną samodzielnością, służącego swymi czynami ideałowi ,,gloire", czyli chwały, sławy, honoru, spełnienia obowiązku, traktowanego także jako czyn piękny. Premierze i wielkiemu powodzeniu tragedii towarzyszyły gwałtowne polemiki. Zarzucono autorowi plagiat, a przede wszystkim naruszenie klasycznych zasad estetycznych. Sprawę skierowano do Akademii, której werdykt -- wskazujący na wiele ,,błędów" autora -- nie mógł jednak pominąć uwagi, że utwór Corneillea ma ,,niewytłumaczalny urok, który towarzyszy wszystkim jego błędom". Ten urok zachowują także polskie przekłady, zwłaszcza pierwszy -- współczesny Corneilleowi -- pióra Jana Andrzeja Morsztyna (premiera w Zamościu, 1660).